Hafif acımsı, baharatlı rayasıyla kullanımı kolay baharatlardan biridir. Köriye sarı turuncu rengini veren Hint safranı olarak da bilinen zerdeçal leziz tadı dışında sayısız sağlık faydasına sahiptir. Özellikle Hint yemeklerine özgü tadını veren temel besin maddesi, Çin mutfağının sağlık formülüdür. Ayurveda ve Çin tıbbında sıkça yer alan fonksiyonel bir besindir.
Son yıllarda tüm dünyada hızla artan kalp-damar hastalıkları, şeker, obezite, kanser ve daha pek çok hastalığın ortak suçlularından biri iltihaplanmadır. Örneğin bazı çalışmalar kalp hastalıklarına kolesterol yüksekliğinden çok damar içi iltihaplanmanın yol açtığını göstermiştir. Bu durumda genel sağlığın korunmasında anti-inflamatuar (iltihap önleyici) ve antioksidan (oksitlenmeyi giderici) özelliği ile zerdeçal imdadımıza yetişmiştir.
Zencefil ailesinden gelen zerdeçalın en önemli etki alanı eklem iltihaplanmasını hafifletmesi ve arteriti tedavi gücüdür. Vücutta ateşi yükseltmeden iltihap oluşturup ağrı yapan arterit yaşam kalitesini düşüren geçimi zor bir hastalıktır. Kişilerin aldıkları tedaviyi değiştirmeden sadece baharat eklediklerinde aldıkları cevap mucizevi gücünü açıklamaktadır. Toksik etki göstermeden, yan etkisiz anti-inflamatuar olarak çalışan zerdeçal karpal tünel sendromu da dahil kas ağrılarının tedavisinde etkilidir.
Çağımızın vebası kansere karşı kötü hücrelerin gelişimini ve yayılmasını önleyebilmektedir. Etkili olması için hergün 1 tatlı kaşığı zerdeçal tüketilmesi önerilmektedir. Özellikle soğangillerle beraber tüketildiğinde kolon kanserinin önlenmesinde etkiliyken, sülfürlü sebzelerle (karnabahar, lahana, brokoli, Brüksel lahanası, turp vb.) tüketildiklerinde prostat kanserine karşı koruyuculuk artacaktır.
Güçlü bir antioksidan olduğu için damar sağlığını koruyarak, kalp hastalıklarının önlenmesinde etkili olan zerdeçal kolesterol düşürülmesinde de rol oynar. Kolesterolün okside olup, damarlarda plaklaşma yaparak kalp krizi veya inme riskini azaltır. Homosistein fazla yükseldiğinde damarlarda tıkanıklıklar yapabilir, zerdeçal iyi bir B6 vitamini kaynağı olduğundan homosistein seviyelerini de düşürebilir. Özellikle ailesinde kalp damar hastalığı, şekere yatkınlığı olanlar tarafından sağlıklı beslenme alışkanlıkları kapsamına alınmalıdır.
Vücudu yaşlandıran zararlı maddelere karşı koruyuculuğuyla da dikkat çeken zerdeçal aynı zamanda karaciğer dostudur. Arındırıcı etkisi nedeniyle detoks listelerinin vazgeçilmezidir, içten ve dıştan uygulamalarla bedeni temizleme gücü çok kuvvetlidir.
Serbest radikaller vücutta başı boş dolaşarak hücrelere zarar verir. Zerdeçalın etken maddesi olan kurkumin yüksek antioksidan etkisiyle bu zararlı molekülleri yok eder. Buna ilaveten eklem ağrılarına neden olan iltihaplanmayı da yok edici özelliği taşıdığı için sabah sertliği ve eklem şişkinliklerinde azalma, yürüme süresinde uzama görülmüştür.
Zerdeçalı nasıl tüketmeliyiz?
Toz olarak her yemeğe hatta salatalara da yakışır. Suya karıştırıp, bal ve limon dilimi ile afiyetle içilir.
Haşlanmış yumurta veya omletlere serpilir.
Esmer pirinç pilavına kuru üzüm, dolmalık fıstık ve zerdeçal ekleyerek iç dolma gibi hazırlanabilir.
Karnabahar, lahana, soğan, pırasa, taze fasulye, , kırmızı biber, kereviz brokoli gibi sebze yemeklerinde ya da haşlanmış sebzelerde sos olarak kullanılabilir. Az yağlı yoğurt, zerdeçal, karabiber karışımı Türk damak tadına en yakınıdır.
Örnek tarif: Karnabaharı çiçeklerinde ayırın 5 dakika haşlayın, zerdeçal serpip, 5-6 yemek kaşığı sebze veya tavuk suyu döküp 5 dakika daha kaynatın. Sonra zeytinyağı, deniz tuzu ve pul biber ekleyip yiyin.
Hint esintileri tarifi: Ekşi elma, karnabahar, soğan 2 yemek kaşığı zeytinyağı ile sotelenir, zerdeçal serpilip ızgaraların yanında yenir.
Mercimeğe çok yakışan zerdeçal, et yemeklerinde karabiber ile, tavuk yemeklerinde bol soğan ve ekstra köriyle çok daha leziz olmaktadır.
Her çorbaya rahatlıkla katılabilir.
Artık sofralarda tuzluk biberlik yerine Baharat mix var:
Sindirim dostu Baharat mix: Zerdeçal, pul biber, kimyon, kekik, kişniş, kara biberi eşit oranda karıştırarak yemeklerinize yeni tatlar katın.
Zerdeçalın Faydaları
